Pidhato

Pidhato utawa tanggaap wacana yaiku njlentrehake idhe utawa pokokpikiran kanthi lantaran tembung-tembung kang diucapake marang wong akeh. Dene tujuane phidato iku maneka warna, antarane menehi informasi, hiiburan, utawa ngajak-ngajak.
Miturut kahanane,pidhato keperang dadi 3 yaiku resmi, setengah resmi lan ora resmi.
Babagan kang kudu diperhateake nalika pidhato antarane :
1. Sandhangane
2. Carane ngadeg ing podium
3. Carane nggoceki mikrophon
4. Carane pidhato
Bakune wedharaning pangandikan kudu urut runtut, cetha pilah - pilahipun, satemah isining wedharan saged jumbuh kaliyan ayahan ingkang lumampah. Babaring pangandikan, prayogi kapérang dados tigang (3) perkara :

• Purwaka, inggih punika atur pangandikan ingkang minangka pambuka. Ingkang kalebet ing pérangan purwaka antawisipun :
Salam pambuka / uluk salam.
Asung pakurmatan dhumateng para tamu.
Muji syukur wonten ngarsaning Gusti Ingkang Murbèng Dumadi.
Ngaturaken gatining ayahan.Ngaturaken reroncèning adicara.
Tata laksitaning adicara kawaos saking pambuka ngantos dumugi panutup, lajeng para tamu kasuwun sekéca lenggah, angantu adicara saklajengipun.

• Isi utawi péranganing isi ingkang wigati, inggih punika wosing pangandikan. Ingkang kalebet pérangan wigati tumrap panata adicara kadosta ngaturaken saben – saben adicara, rikala ngaturaken saben adicara kedah cetha anggènipun ngaturaken adicara ingkang badhé lumampah, setunggal mbaka setunggal para paraga ingkang hanyengkuyung dipunaturi kanthi cetha.

• Wasana, inggih punika atur ingkang minangka panutup. Wondéné pérangan wasana, tumrap panata adicara antawisipun ;

Nyuwun pangapunten dhumateng sedaya kekirangan saha kalepatan anggènipun nindakaken jejibahan.
Ndhèrèkaken sugeng konduripun para tamu.
Ngaturaken adicara panutup kanthi salam panutup.

Tuladha tanggap wacana :
Salam......................................................
Nuwun,
Katur dhumateng Bp. Sadono ingkang kinormatan, ingkang jumenengipun tinanggenah dados wakilipun Bp. Sarjito sekalian.
Ing ngriki kula pinjil dados paraga sulih sariranipun Bp. Sarjono sekalian, ngemban jejibahan kinen sowan saha matur wonten ing ngarsa penjenengan.
Saderenge kula ngaturaken wigatining sowan kula prelu langkung rumiyin ngunjukaken raos suka syukur alhamdulillah dhumateng Pangeran Ingkang Maha Agung, dene awit saking sih berkah tuwin sih rahmatipun, penjenengan kula saget sami pinanggih kanthi wilujeng, winantu ing suka rena.
Bapak Sadono ingkang kinormatan sasampunipun kula kasembadan sowan ing ngarsa panjenengan, kula kinen ngaturaken salam taklimipun Bapak Sarjono sekaliyan mugi kaaturna dhumateng Bapak Sarjito sekalian, dene ingkang dados telenging sedya saha wigatining prelu, kula kadhawuhan nglrapaken penganten kakung pun Bagus Sudibyo, ST, atmaja kakungipun Bapak Sarjono sekaliyan ingkang pidalem ing..........................................ingkang ing dinten punika, Minggu, 11 Desember 2005 badhe kadaupaken kaliyan anak Rr. Salindri, SE putra putrinipun Bapak Sarjito sekaliyan, hawit saking punika titiwanci punika penganten kakung pun bagus Sudibyo, ST, kula pasrahaken ing ngarsa panjenengan borong menggah kalaksanane sedya. Kula namung nderek memuji, mugi sadayanipun tansah manggiya wilujeng.
Wasana cekap semanten atur kula, menawi anggen kula sowan wonten tunadungkaping tumindak utawi kirang jangkeping trapsila, samanten ugi manawa atur kula mboten mranani ing panggalih, kepareng hangluberaken samodra pangaksami nuwun matur nuwun.

Nulis Serat Pribadi

Ing jaman ingkang sarwi komputer kados sakpunika, sampun awis sanget ingkang kersa nyerat utawa damel serat pribadhi kanthi ngginakaken basa Jawi. sampun malih serat ngginakaken basa Jawi, serat ingkang ngginakaken basa Indonesia kémawon inggih sami nasibipun. Punika amargi saya majengipun ngélmu teknologi komunikasi kadosdéné, HP lan nternet. Nanging sanajan sampun awis sanget dipunginakaken, boten wonten awonipun menawi awakipun piyambak tetep nyinau babagan serat (nawala, surat, serat, kintaka). Serat utawi serat punika, kalebet iketaning basa gancar ingkang mawi paugeran, paugeran punika manut lan kajumbuhaken kaliyan unggah – ungguhing pasrawungan. Nyerat serat punika wonten tatananipun, tatanan punika adhedhasar, ingkang ngirim lan ingkang dipunkirimi.
Perkawis ingkang wigatos lan kedah dipunmangertosi salebeting panyerataning serat utawi serat ;
1. Panyerating asma kedah jangkep, langkung prayogi menawi kaserat pangkat, lan kalenggahanipun.
2. Panyerating alamat / papan dunungipun ingkang dipunkirimi serat kedah jangkep lan cetha.
3. Panyerating titi mangsa kapacak ing sisih tengen.
4. Dipunwigatosaken bab adangiyahipun, inggih punika, pandonga, pamuji, pakurmatan ing purwakaning serat.
5. Pamilihing paprenahan lan tembung tandha pakurmatan kedah leres lan manut pranatan ingkang lumampah.
6. Dluwang, mangsi lan amplopipun kedah ingkang saé.
Manut isi lan ancasipun serat utawi serat kapérang dados 4 (sekawan), kadosta ;
1. Serat Kitir, serat ingkang isi lan ancasipun minangka sarana kanggé nyenyuwun tulung tumrap ingkang dipunkirimi serat / serat.
2. Serat Iber, serat ingkang isi lan ancasipun minangka sarana kanggé paring / caos pawarta ingkang sampun lumampah.
3. Serat Ulem utawi serat Sedahan, serat ingkang isi lan ancasipun minangka sarana anggé ngaturi uleman upacara pawiwahan, tetakan, pèngetan, lsp.
4. Serat Dhines, serat ingkang isi lan ancasipun minangka sarana kanggé kaperluwan dhines kantoran.

Tembang Dolanan

Tembang dolanan iku jinis tembang reripta gagrak anyar sing ora nganggo paungeran gatra, guru lagu, guru wilangan lan dhong dhing.Nanging biasa ditembangaké déning bocah-bocah cilik, utamané ing padésan, sinambi dolanan bebarengan karo kanca-kancané lan bisa dibarengi wiramaning gendhing. Lumantar lagu dolanan, bocah-bocah dikenalaké bab sato kéwan, sato iwèn, thethukulan, tetanduran, bebrayan, lingkungan alam, lan sapanunggalané. [1]
Kadhangkala tembang dolanan uga ditembangaké déning waranggana jroning swasana tinamtu ing pagelaran wayang kulit.
Iki kaca kanggo ngumpulake syair tembang dolanan utawa tembang sing kerep diunekke bocah-bocah.

1. Cublak-cublak suweng
2. Gajah gajah
3. Gambang Suling
4. Gundhul Pacul
5. Jamuran
6. Jaranan
7. Kidang Talun
8. Kupu Kuwi
9. Lir Ilir
10. Menthok Menthok
11. Padhang Bulan
12. Pitik Tukung
13. Suwe Ora Jamu
14. Te Kate Dipanah

Kethoprak

Kethoprak kalebu salah sawijining kesenian rakyat ing Jawa Tengah, ananging ugo bisa tinemu ing Jawa Wetan. Kethoprak wis nyawiji dadi budaya masyarakat Jawa Tengah lan biso ngasorake kesenian liyane, umpamane Srandul, Emprak lan sakliyane.

Sajarah
Kethoprak wiwit bebukane awujud dedolanan para priya ing dhusun kang lagi nganaake lelipur sinambi nabuh lesung kanthi irama ana ing waktu wulan purnama ndadari, kasebut Gejog. Ana ing tembe kaering tembang bebarengan ing kampung /dusun kanggo lelipur . Sak teruse ana tambahan kendhang, terbang, lan suling, mula wiwit saka iku kasebut Kethoprak Lesung, kira-kira kadadeyan ing tahun 1887. Sak banjure ana ing tahun 1909 wiwitan dianaake pagelaran Kethoprak kanthi paripurna/lengkap.
Pagelaran Kethoprak wiwitan kang resmi ing ngarsane masyarakat/umum, yakuwi Kethoprak Wreksotomo, dipandegani dening Ki Wisangkoro, sing mandegani kabeh para pria. Carita kang dipagelarake yaiku : Warsa - Warsi, Kendana Gendini, Darma - Darmi, lan sapanunggalane.
Sawise iku pagelaran Kethoprak sansaya suwe dadi lan apike lan dadi klangenane masyarakat, utamane ing tlatah Yogyakarta. Ing kadadeyan sak wise Pagelaran Kethoprak dadi pepak anggone carita lan ugo kaering gamelan.

Jinis
Anane gegayutan karo pagelaran "teater" para narapraja, mula pagelaran Kethoprak, bisa dibedakke mengkene :
1. Kotekan Lesung : awujud awal mulane Kethoprak lan dadi winih ing tembe mburi dadi pagelaran Kethoprak.
2. Kethoprak Lesung Wiwitan : wiwitane saka kotekan Lesung ana tari-tarian lan jangkep karo carita , panguripane para tani .
3. Kethoprak Lesung : Amujudake pagelaran jangkep lan nganggo carita rakyat kaering gamelan kaya ta gendang, suling, terbang lan lesung. Iki kang bakal lan lahire pagelaran Kethoprak.
4. Kethoprak Gamelan : Wiwitan saka Kethoprak Lesung, dijangkepi karo carita Panji lan ageman 'mesiran' ( Baghdad ).
5. Kethoprak Gamelan Pendopo : carita-caritane ngemungake carita Babad, dipagelarake nganti seprene . Pagelaranne ana ing panggung tanpa payon, nanging wis nyedhaki ana ing Gedhung/panggung , yaiku kasebut Kethoprak Pendapa ( Pagelarane ana ing 'Pendopo').
6. Kethoprak Panggung : Iki pagelaran Kethoprak ingkang pungkasan , yoiku Kethoprak kang di pagelarake ana ing panggung kanti carita campur, awujud carita rakyat, sejarah, babad uga carita adaptasi saka ing nagari manca ([[Sampek Eng Tay’’, Maling saka Bagdad lan sapanunggalane ).
Saiki bisa dipirsani Kethoprak Panggung ana ing tlatah Jawa Tengah lan Jawa Wetan. Pagelarane dadi profesional kanthi amungut bayaran karcis , ugo kanggone para nayaga (pemain ) lan pradangga (penabuh gamelan ) kethoprak wis dadi panguripan. Tehnik pagelaran lan carita digawe luwih apik lan ditindaake kanthi teges lan tumemen. Conto mau bisa dipirsani ana ing Kethoprak "Siswo Budoyo" saking Tulung Agung, Jawa Wetan kang wis misuwur ana ing ngendi wae, dadi klangenane masyarakat.

Isi carita
Rupa-werna carita pagelaran Kethoprak umpama carita rakyat, dongeng, babad, legenda, sejarah lan adaptasi saka nagari manca bisa uga migunaake swasana Indonesia, contone karya Shakespeare : Pangeran Hamlet utawa Sampek Eng Tay. Carita-carita baku: Darma-Darmi, Warsa-Warsi, Kendana-Gendini, Abdul Semararupi (crita Menak), Panji Asmarabangun, Klana Sewandana (crita Panji), Ande-ande lumut, Angling Darma, Roro Mendut, Damarwulan, Ranggalawe, Jaka bodo.
Carita klangenan masyarakat bisa arupa carita pahlawanan, paperangan , carita nglempengake kabeneran biasane ing akhir carita sing gawe bebener, jujur lan baik antuk kamenangan.
Ageman para nayaga pemain di padaake karo carita kang dipagélarake, . Biasane nganggo ageman para Narapraja Jawa wektu jaman kerajaan biyen. Umpama Pangeran Wiroguna, Agemane ngangga Priyayi Jawa Pangeran saka tlatah Jawa Tengah ( Jogaakarta ), Semono uga para prajurit. Nanging ana uga ageman kang arupa simbolis ,umpama Piyantun Wicaksana aweni ageman cemeng , Piyantun suci awerni agemman pethak, ingkang kendhel agemane abang. Carita Baghdad agemane kasebuat "Mesiran" nganggo ageman sutra. Agemen Wayang wong uga ana gegayutan karo Kethoprak, utamane Kethoprak pesisran tlatah Jawa sisih pesisir Lor. Umpamane carita Angling Darma, Menak Jingga/Damarwulan.
Uga ana ageman kasebut basahan, yokuwi ageman kejawen ananging cinampur ing liyan bisa arupa ageman batik, lan beskap uga surban (biasane nganggo uga jubah). Ageman basahan iki biasane ana ing carita Menak utawa carita para wali/para ulama Islam ing sajerone praja.
Sing dadi ciri wancine Kethoprak : Carita kanthi para nayaga/pemain , kaering tabuhan (gamelan) ,Ageman tembang kang dadi tetenger kethoprak . Rembugan uga biasa nganggo tembang ,dadi tembang bisa mujudake dadi pangiring adegan, dialog, monolog ( rerasan dewe) utawa dadi narasi.
Wondene unining gamelan kanggo ngeringi tembang, adegan, ilustrasi swasana carita, swasana dramatik, kang mbedaake adegan siji lan sijine,

Kagem para maos sing kepingin midhangetake kethoprak ing format mp3 bisa ngundhuh ing kene http://apdnsemarang.wordpress.com/dagelan-ludruk-ketoprak/
Perangkat pengiring
Kendang, saron, ketuk, kenong, kempul lan gong bumbung utawa gong kemada. Gamelan jangkep biasane nganggo suling utawa terbang. kanthi tambahan keprak.
Para nayaga kethoprak biasane pinter anggone "akting" uga kudu pinter nyanyi & nari .
Para pradangga gamelan, bebarengan karo sinden (waranggono),ngeringi irama gamelan kethoprak.
Senadyan sing dienggo basa Jawa nanging kudu nganggo "unggah-ungguh" basa. bisa nganggo Jawa biasa (ngoko), basa krama, lan Krama inggil.
Ing wektu saiki, ana ing wolak waliking jaman, kethoprak uga duwe "improvisasi" kanthi wujud dagelan kethoprak. Umpamane awujud Dagelan lan Kethoprak Humor ana ing siaran Radio lan televisi. Carita bakune padha nanging dipagelarake kanthi dagelan . mligi ngemungake lan nyenengake pamirsane.Bab paugeran nomer loro. Kethoprak mau biasane wis ora nganggo unggah ungguh basa lan tatakrama, sing baku bisa gawe geguyu.Carita lan basa ora nganggo paugeran baku. Mula bisa kasebut Kethoprak ora jangkep

Kurawa

Para Korawa (utawi rikala-kala Kurawa) punika para paraga antagonis salebeting wiracarita Mahabharata. Sedaya punika para mengsah bebuyutaning para Pandhawa. Cacahipun wonten satunggal atus kaliyan sedaya punika, putranipun prabu Dertarastra ingkang wuta mboten saged ningali kaliyan garwanipun, sang pramèswari, Dewi Gandari.

Korawa utawi Kaurava ing basa Sangskreta, tegesipun “tiyang saking trah Kuru”. Kuru punika leluhuripun para panguwasa ing negari Hastina. korawa menika putra saking Destarastra kaliyan dewi gendari. cacahipun wonten satus.Sajatinipun para Pandhawa ugi saking trah Kuru, ananging namung para Korawa kémawon ingkang dipunsebat kados punika.

 

Ing andhap punika inggih naminipun para Korawa. Kalihipun Korawa utama inggih punika Suyodana/Duryodana kaliyan Duhsasana dipunsebat langkung riyin. Lajeng sanèsipun dipunsebat miturut urutanipun abjad Latin:

1. Suyodana/Duryodana
2. Duhsasana
3. Abaswa
4. Adityaketu
5. Alobha
6. Anadhresya
7. Anudhara
8. Anuradha
9. Anuwinda
10. Aparajita
11. Aswaketu
12. Bahwasi
13. Balawardana
14. Bhagadatta
15. Bhima (Korawa)
16. Bhimabala
17. Bhimadewa
18. Bhimaratha
19. Carucitra
20. Citradharma
21. Citrakala
22. Citraksa
23. Citrakunda
24. Citralaksya
25. Citrangga
26. Citrasanda
27. Citrasraya
28. Citrawarman
29. Dharpasandha
30. Dhreksetra
31. Dirgaroma
32. Dirghabahu
33. Dirghacitra
34. Dredhahasta
35. Dredhawarman
36. Dredhayuda
37. Dretapara
38. Duhpradharsana
39. Duhsa
40. Duhsah
41. Durbalaki
42. Durbharata
43. Durdharsa
44. Durmada
45. Durmarsana
46. Durmukha
47. Durwimocana
48. Duskarna
49. Dusparajaya
50. Duspramana
51. Hayabahu
52. Jalasandha
53. Jarasanda
54. Jayawikata
55. Kanakadhwaja
56. Kanakayu
57. Karna (Korawa)
58. Kawacin
59. Krathana
60. Kundabhedi
61. Kundadhara
62. Mahabahu
63. Mahacitra
64. Nandaka (Korawa)
65. Pandikunda
66. Prabhata
67. Pramathi
68. Rodrakarma
69. Sala (Korawa)
70. Sama (Korawa)
71. Satwa (Korawa)
72. Satyasanda
73. Senani
74. Sokarti
75. Subahu
76. Sudatra
77. Suddha (Korawa)
78. Sugrama
79. Suhasta
80. Sukasananda
81. Sulokacitra
82. Surasakti
83. Tandasraya
84. Ugra
85. Ugrasena
86. Ugrasrayi
87. Ugrayudha
88. Upacitra
89. Upanandaka
90. Urnanaba
91. Wedha
92. Wicitrihatana
93. Wikala
94. Wikatanana
95. Winda
96. Wirabahu
97. Wirada
98. Wisakti
99. Wiwitsu
100. Wyudoru

Para Korawa wusananipun tiwas sedaya ing perang Bratayuda. Sang Korawa ingkang tiwasipun pungkasan puniku Suyodana. Piyambakipun pupunipun dipunpupuh mawi gadha sakemengipun déning Wrekodara ngantos tiwas.

Para Korawa cacahipun satus, nanging taksih gadhah sadhèrèk èstri kaliyan jaler. Inggih punika Yuyutsu, putra prabu Dertarastra nanging bènten ibu, ibunipun wanita wesya. Lajeng saking Dewi Gandari, wonten malih putra naminipun Duskampana kaliyan putri Duhsala (utawi Duśśala).

Geguritan

Geguritan
Geguritan yaiku reroncening tembung kang endah dadi wujud puisi nganggo bahasa jawa. Endah lan orane sawijining geguritan gumantung marang wong kang maca geguritan iku. Geguritan iku puisi jawa modern kang bebas ora kaiket.

Titikane geguritan iku antarane :
1. Isine mentes
2. Lumrahe nganggo nganggo purwakanthi ing ukara-ukarane
3. Ora kaiket guru gatra, wilangan apadene guru lagu
4. Arang nganggo tembung pangikeet
5. Akeh kang nganggo bahasa jawa kuna

Babagan kang penting diperhatiake nalika nulis geguritan supaya bisa endah yaiku :
1. Suasana ati lan lingkungan
2. Milih tema
3. Tetembungan
4. Purwakanthi
5. Paramasastra basa ( ukara sambawa, camboran, lan lia-liane )

Tuladha

LEBUH SUCI

(orek-orekan)

Kowe kaya banyu sing bening

Nang njero wadah bekas sing akeh lebuh

Jane neng njero wadah mau keton

Ana sesucen sing kesimpen

Tresna ora mung neng mata

Tresna teka neng njero ati

Joraken salah nang delengane uwong

Supaya bedane keton

Antarane aku karo kowe

Tek arep-arep kowe bakal terima

Mesthi dideleng ina

Tapi rasane tresna dewek sing nduwe,

Ngemben bakal keton

Lawang bakal mbukak

Dewek mlaku bareng

Neng kono dewek weruh

Lebuh bakal dadi inten

Ina bakal dadi mulya

Dudu impen sing tek wei

Tapi kenyakinan sing mesthi

Merga tresna, segara geni tek langeni

Semarang, 22 November 2013

Wawancara

Wawancara yaiku golek informasi saka wong kang diarani narasumber.
Kang kudu diperhateake nalika wawancara yaiku :
1. Nemtoake topic
2. Nemtoake tujuan
3. Nyiapake pitakonan
4. Nemtoake narasumbere
5. Gawe janji

Babagan kang kudu diperhateake nalika wawancara yaiku :
1. Salam
2. Ngganggo basa ang sopan
3. Pendelenge marang nara sumber
4. Aja aweh pitakon ya lan ora
5. Ngahiri kanthi matutnuwun lan salam

Tuladha wawancara :

Satya : “ Emba, punapa keparenga kula nyuwun priksa ?”
Embah : “ Arep akon apa, antuk garapan ngoma apa kepriye?”
Satya : “ Inggih mbah,, kala wau Pak Guru ngandharake bilih griya ing jaman sapunika kathah jinis wewangunanipun kadosta griya tumpuk, ruko,perumnas lan sanes-sanesipun. Senadyan mekaten, sarehne bebrayan Jawi punika gadhah jinis piyambak ingkang maneka warni, pramila kula sakanca kedah mangertosi. Lha bab punika igkang dipundadosaken garapan griya dening Pak Guru “.
Embah : “ Oo … ngoo ta . mudheng aku kersane gurumu kuwi. Pancen omah jawa iku manekawarrnaa. Apa kira-kira kowe during mudheng bab jinise omah jawa iku ? “
Satya : “ Sajatosipun nggih sampun mbaah, nanging dereng jangkep “.
Embah : “ Coba, omahe Pak Darmo kae jenise apa ? “
Satya : “ Punika limas an mbah, awit wanguning griya wonten ampyakipun sekawan, ingkang kalih ageng serongan dene ingkang kalih malih wangun majeng tiga utawi segitiga.”
Embah : “ Pinter kowe, banjur apa bedane karo omahe pak Tirta ?”
Satya : “ Menawi punika griya kampong bah, jalaran wangunan griya wujud empyak kalih mawi tutup keyong “
Embah : “ Lha yen ngarepn Bale Desa kae ?”
Satya : “ Punika joglo mbah, titikane mawi saka guru kasambet saka rawa mubeng “
Embah : “ Pancen , omah limas an kuwi awangun empyak papat, sing loro gedhe serongan lan sing loro maneh awangun maju telu utawa segitiga. Dene omah kampong iku wangun empyak loro nanging ngnggo tutup keyong. Lan omah joglo iku nganggo saka guru papat disambung saka rawa mubeng, dene empyak cilik mandhuwur kaya dene limasan. Banju apane sing kurang ?”
Satya : “ Babagan peranganipun griya mbah “
Embah : “ O, kuwi ta, babagan perangaing omah. Yen ngono ayo dakwiwiti saka regol kana kae “
Satya : “ Sumangga mbah “
Kapethik saking Materi Wajib Mulok Bahasa Jawa 3